پرولاکتین (Prolactin): هورمون شیردهی ، بالا بودن سطح آن و تاثیر آن بر ناباروری
نقش هورمون پرولاکتین در بدن :
- در زنان مهم‌ترین نقش هورمون پرولاکتین، تحریک غدد شیری برای تولید شیر (لاکتوژنز) پس از زایمان است . این هورمون همچنین به تنظیم چرخه قاعدگی و عملکرد تخمدان‌ها کمک می‌کند.
- هورمون پرولاکتین در مردان نیز حضور دارد و نقش مهمی در تنظیم عملکرد جنسی، تولید تستوسترون و اسپرم ایفا می‌کند.
این هورمون می‌تواند بر سیستم ایمنی، متابولیسم و رفتار تأثیر بگذارد.
چه زمانی تست پرولاکتین تجویز می‌شود؟
سطح غیرطبیعی هورمون پرولاکتین در خون می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات مختلفی باشد. پزشک ممکن است برای بررسی موارد زیر، تست پرولاکتین را تجویز کند:
در زنان:
- اختلالات قاعدگی (نامنظم یا قطع قاعدگی)
- ترشح غیرطبیعی شیر از پستان (گالاکتوره) که ربطی به بارداری یا شیردهی ندارد.
- مشکلات باروری و ناباروری
- سردرد یا مشکلات بینایی که می‌تواند نشانه‌ای از تومور هیپوفیز باشد.
در مردان:
- کاهش میل جنسی (لیبیدو)
- اختلال نعوظ
- مشکلات باروری (کاهش تعداد اسپرم)
- رشد غیرطبیعی بافت سینه (ژنیکوماستی)
- سردرد یا مشکلات بینایی.
تست پرولاکتین چیست و چگونه انجام می‌شود؟
تست پرولاکتین، همانطور که از نامش پیداست، اندازه‌گیری سطح هورمون پرولاکتین در خون است. این تست معمولاً از طریق نمونه‌گیری خون از ورید بازو انجام می‌شود.
نکات مهم برای انجام صحیح تست پرولاکتین:
رعایت برخی نکات قبل از انجام تست، برای اطمینان از دقیق بودن نتایج بسیار حیاتی است. این نکات عبارتند از:
-
ناشتا بودن:
معمولاً نیاز به ناشتا بودن برای این تست نیست، اما همیشه بهتر است دستورالعمل‌های پزشک یا آزمایشگاه را جویا شوید.
-
زمان نمونه‌گیری:
سطح پرولاکتین در طول روز نوسان دارد و معمولاً در ساعات اولیه صبح (حدود ۱ تا ۲ ساعت پس از بیدار شدن) در بالاترین حد خود قرار دارد. بنابراین، اغلب توصیه می‌شود نمونه‌گیری صبح انجام شود.
-
کاهش استرس و فعالیت بدنی:
استرس فیزیکی و روانی، ورزش شدید، و حتی رابطه جنسی می‌توانند به طور موقت سطح پرولاکتین را افزایش دهند. بنابراین، توصیه می‌شود حداقل ۲۴ ساعت قبل از تست از فعالیت‌های شدید بدنی و جنسی پرهیز کنید.
-
پرهیز از تحریک پستان:
در زنان، تحریک فیزیکی پستان‌ها (مانند ماساژ یا پوشیدن لباس تنگ) می‌تواند سطح پرولاکتین را بالا ببرد. باید از این کار حداقل ۲۴ تا ۴۸ ساعت قبل از تست خودداری کرد.
-
قطع برخی داروها (با مشورت پزشک):
برخی داروها مانند داروهای ضد افسردگی، داروهای فشار خون، و داروهای هورمونی می‌توانند بر سطح پرولاکتین تأثیر بگذارند. در صورت مصرف هرگونه دارو، حتماً پزشک خود را در جریان بگذارید تا در صورت لزوم، مصرف موقت آن‌ها را قبل از تست تنظیم کند.
-
عدم مصرف الکل و سیگار:
مصرف الکل و سیگار نیز می‌تواند بر نتایج تست تأثیر بگذارد، بهتر است از آن‌ها پرهیز کنید.
نتایج تست:
سطح طبیعی پرولاکتین در مردان و زنان غیرباردار معمولاً پایین است. مقادیر بالاتر از حد طبیعی (هیپرپرولاکتینمی) می‌تواند ناشی از دلایل مختلفی باشد، از جمله:
- پرولاکتینوما: تومور خوش‌خیم غده هیپوفیز که بیش از حد پرولاکتین تولید می‌کند.
- داروها: برخی داروها می‌توانند تولید پرولاکتین را افزایش دهند.
- بیماری‌های مزمن: مانند نارسایی کلیه یا کم‌کاری تیروئید.
- سایر عوامل: استرس، بارداری، شیردهی، و تحریک پستان.
کلام آخر:
تست پرولاکتین یک ابزار تشخیصی مهم است که به پزشکان کمک می‌کند تا دلایل احتمالی مشکلات هورمونی را شناسایی کنند. رعایت دقیق دستورالعمل‌های قبل از انجام تست، کلید دستیابی به نتایج دقیق و قابل اعتماد است. در صورت داشتن هرگونه سوال یا نگرانی، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
